- پزشک برتر
- شنبه ۱۵ تیر ۹۸
- ۱۲:۴۵
- ۰ نظر
داروهای درمان سرفه
سرفه یک انسداد موقتی در راه تنفسی است، که علت های متفاوتی می تواند داشته باشد، اغلب همراه آلرژی، سرماخوردگی یا آنفولانزا است.
درمان های موثر بسیاری برای سرفه های عمومی وجود دارد، در این مطلب با درمان ها آشنا می شوید.
چنین داروهایی باز هم به دنبال یک دسته بندی دقیق تر به لحاظ مکانیسم عملکردشان به دسته‌های زیر تقسیم بندی می‌شوند:
عامل‌های خلط ساز (agentsmucolytic)، اکسپکتورانت‌ها، ارتقاء دهنده‌های تنفسی (surfactants)، عامل‌های مرطوب کننده و abhesiveها.
به طور کلی بر اثر چسبناکی سطوح داخلی مجاری تنفسی و در شرایطی که ترشحات مخاطی در ریه‌ها چسبناک می‌شوند پاکسازی این نواحی با مشکل مواجه می‌شود.
در نتیجه، چسبناکی به تجمع موکوپروتئین‌‌ها در ترشحات بستگی دارد.
اکسپکتورانت‌ها و عوامل خلط ساز دو نوع متفاوتی از داروها هستند، ولی هر دوی آنها به منظور بهتر کردن عملکرد ریه‌ها در خارج کردن خلط به کار برده می‌شوند.
واژه اکسپکتورانت از واژه لاتین expectorareبه معنای خارج کردن از سینه گرفته شده است. یک داروی اکسپکتورانت بدین ترتیب عمل میکند که به بدن سیگنال می‌دهد
تا میزان ترشحات مرطوب را افزایش دهد و این امر منجر به بروز ترشحات شفاف تر می‌شود که ماده تولید شده‌ای برای روان کردن مجاری تنفسی ملتهب شده به شمار می‌آید.
ماده اکسپکتورانت که به آن «گایافنزین» (Glyceryl Guaiacolate)نیز می‌گویند، به طور رایجی در بسیاری از شربتهای ضدسرفه موجود است.
در بیشتر مواقع عموم مردم به هر دارویی که برای برطرف کردن سرفه یا بهبود وضعیت سینه به کار برده می‌شود اکسپکتورانت می‌گویند،
چرا که یک ترکیب شیمیایی جهانی است.
این در حالی است که دارویی که عامل خلط‌ساز است ماده ای است که می‌تواند خلط غلیظ را حل کند و به طور معمول برای برطرف کردن مشکلات تنفسی مصرف می‌شود.
عملکرد آن بدین ترتیب است که چندین پیوند شیمیایی را به ترشحات تبدیل میکند، این ترشحات به نوبه خود می‌توانند میزان چسبناکی را کاهش دهند که این کار را با تغییر
اجزایی که حاوی مواد کثیف و آلوده هستند انجام می‌دهند.
از سویی دیگر مورد حمله قرار دادن پیوستگی بین ترشحات و سطوح بیولوژیکی اندام‌های داخلی روش درمانی دیگری است که با استفاده از abhesiveها و ارتقاء دهنده‌های
تنفسی (surfactant) اعمال می‌شود.
تأثیر هر کدام از موارد نام برده می‌تواند به طور مؤثری مجاری تنفسی را به دنبال سرفه کردن پاک سازی کند.
یک داروی اکسپکتورانت ترشحات نایژه ای را افزایش می‌دهد. اکسپکتورانت همچنین غلظت یا چسبناکی ترشحات نایژه ای را کاهش می‌دهد که در نتیجه آن خروج خلط روان تر و
آسان تر انجام می‌شود و خلط به راحتی از طریق سرفه کردن از بدن خارج می‌شود.
داروهای خلط ساز کمک می‌کنند تا ترشحات نایژه ای غلیظ رقیق و سیال شوند. این داروها ساختار شیمیایی مولکول‌های خلط را در هم می‌شکنند؛ در نتیجه خلط
رقیق تر می‌شود و راحت تر با سرفه کردن بیرون می‌آید. به همین دلیل داروهای خلط آوری مانند اکسپکتورانت‌ها (expectorants))، عامل‌های خلط ساز ( mucolytics) و
mucokineticها به شمار می‌روند.
اکسپکتورانت‌ها با افزایش میزان آب در مجاری تنفسی یا ترشحات عمل سرفه کردن را مؤثرتر می‌کنند.
اگر چه اکسپکتورانت‌هایی مانند گایافنزین بدون نسخه نیز فروخته می‌شوند، هیچ شواهدی مبنی بر این که در درمان بیماری‌های ریوی مؤثر باشند وجود ندارد.
به علاوه اگر با داروهای ضد سرفه ای مانند دکسترومتورفان مصرف شوند خطر انسداد مجاری تنفسی بیشتر می‌شود.
داروهای خلط ساز بسیاری موجود هستند که از آن جمله می‌توان بهacetylcysteine، ambroxol، carbocisteine، erdosteineوmecysteine اشاره کرد.
داروهای ضدسرفه 6 نوعند
انواع مختلفی از داروهای ضدسرفه وجود دارند اما می توان آنها را به 6 گروه عمده تقسیم کرد:
1- داروهای خلط آور (اکسپکتورانت):
اکسپکتورانت ها شاید شناخته شده ترین داروهای ضدسرفه در بازار هستند که به آنها «شربت سینه» هم گفته می شود. این داروها با رقیق کردن خلط،
باعث دفع راحت تر آن می شوند.
زمانی که سرفه ها خلط دار باشند، مصرف اینگونه داروها توصیه می شود. تهیه شربتهای اکسپکتورانت ساده، نیازی به نسخه ندارد و می توان آنها را
به راحتی از داروخانه ها تهیه کرد.
اما تهیه بعضی از انواع آن که حاوی کدئین هستند، به نسخه پزشک نیاز دارد.
یکی از معمولی ترین داروهای خلط آور «گایافنزین» است. البته شربتهای اکسپکتورانت موجود در بازار، علاوه بر گایافنزین، حاوی یک ماده آنتی هیستامین (ضدحساسیت)
و ضد احتقان هم هستند که باعث کم شدن ترشحات می شود. بعضی شربتهای گیاهی نیز وجود دارند که عملکرد مشابهی دارند و باعث آبکی شدن خلط می شوند.
از آن جمله می توان به شربت «ترسیان»، «تیمیان»، «تیمکس» و «برونکوتیدی» اشاره کرد. بیشتر این شربتها از عصاره گیاه آویشن تهیه شده اند که آثار خلط آور و ضدسرفه
خوبی دارد. داروی گیاهی دیگری به نام «پروسپان» نیز آثار مشابهی دارد. این دارو از عصاره برگ گیاه پیچک تهیه می شود و ضدسرفه خوبی است.
2 .داروهای سرکوب کننده مرکزی سرفه:
معروفترین این داروها «دکسترومتورفان» است. این دارو با اثر روی مرکز سرفه در بصل النخاع، باعث کم شدن سرفه بیمار می شود. دکسترومتورفان به اشکال شربت،
قرص و قطره در داروخانه ها موجود است.
نوع دیگری از این دارو «دکسترومتورفانپی» نام دارد که عالوه بر دکسترومتورفان، حاوی پسودوافدرین )یک ماده ضداحتقان( هم است.
این داروها برای درمان سرفه های خشک و بدون خلط مناسب هستند و استفاده از آنها در سرفه های خلط دار،
نه تنها اثری ندارد بلکه می تواند باعث باقی ماندن ترشحات در ریه شود و بیماری را طولانی تر کند.
3 .داروهای آنتی هیستامین (مانند دیفن هیدرامین، پرومتازین، کلرفنیرآمین):
این داروها با کاهش آزادشدن هیستامین در بدن، باعث کم شدن ترشحات ریه و خلط می شوند. بیشتر داروهای سرماخوردگی حاوی آنتی هیستامین هستند.
4 .دکونژستانها (ضداحتقانها) مانند فنیلافرین و پسودوافدرین:
این داروها باعث تنگ شدن عروق خونی در ریه ها و بینی می شوند و احتقان را کاهش می دهند. بیشتر داروهای سرماخوردگی هم حاوی ضداحتقان هستند.
5 .داروهای تسکین دهنده:
در بسیاری موارد، می توان با استفاده از شیر ولرم، عسل، آبلیمو و بخور آب (یا اکالیپتوس) و دمکرده آویشن سرفه را کاهش داد. این روشها به خصوص در سرفه خشک اثربخشی
خوبی دارند. نوشیدن آب ولرم فراوان هم در مورد سرفه های خلط دار یکی از راههای رقیق کردن خلط و دفع راحت تر آن است که حتی در مواردی بیش از مصرف داروهای خلط آور
توصیه می شود.
این راه های تسکینی به خصوص در مورد کودکان بسیار باارزش هستند. پزشکان متخصص اطفال توصیه می کنند کودکان زیر 6 سال از داروهای ضدسرفه استفاده نکنند
چون زیان این داروها برای آنها بیش از منافع شان است.
6 .بی حس کننده ها و داروهای موضعی:
برخی قرصهای مکیدنی حاوی منتول، آثار ضدسرفه خوبی دارند. این قرصهای مکیدنی را که گاهی آب نباتهای سرد (candy cold ) می نامند،
باعث ضدعفونی شدن و تسکین گلو، حلق و حنجره می شوند. به علاوه، غرغره کردن بعضی شربتها (مانند دیفن هیدرامین) به علت خاصیت بیحس کنندگی آنها
باعث بهبود سرفه می شود. غرغره آبنمک ولرم نیز روش خوبی برای کاهش سرفه است. بعضی داروها (مانند فنتول یا کامفر ) نیز روی گلو یا سینه افراد بیمار زده
و باعث تسکین سرفه می شوند.
عوارض جانبی و گروههای پرخطر
همه داروها (چه داروهای با نسخه چه بدون نسخه) عوارض جانبی دارند. در مورد داروهای ضدسرفه هم همینطور است. یکی از گروههای حساس به این داروها، کودکان هستند.
مصرف داروهای ضدسرفه، در کودکان زیر 6 سال نباید سرخود باشد و فقط تحت نظر پزشک امکانپذیر است. سالمندان نیز جزو گروه های پرخطر هستند. این افراد چون معمولا
داروهای دیگری را همزمان مصرف می کنند، امکان دارد دچار تداخل دارویی شوند. به یاد داشته باشیم
«بدون نسخه بودن دارو دلیل بر بی خطر بودن آن نیست!» افراد دیابتی نیز باید این داروها را با احتیاط مصرف کنند چون بیشتر آنها حاوی شیرین کننده قندی هستند.
اگر فردی هر داروی دیگری مصرف میکند هم باید در مصرف داروهای ضدسرفه محتاط باشد.
مثال بعضی داروهای ضدسرفه، حاوی استامینوفن هستند و اگر فردی قرص استامینوفن می خورد، باید احتیاط کند چون شاید مقدار این دارو در بدنش زیاد شود که خطرناک است.
بعضی داروهای ضدسرفه (مانند دکسترومتورفان) با داروهای ضدافسردگی تداخل دارند و بعضی نیز باعث افزایش فشارخون می شوند که ممکن است خطرناک باشد.
دکسترومتورفان جزو داروهایی است که مصرف زیادتر از حد آن آثار توهم زایی دارد. سایر عوارض آن شامل: تهوع، خواب آلودگی و استفراغ است.
بعضی از داروهای ضدسرفه، باعث گیجی و رخوت می شوند بنابراین نباید بعد از مصرف آنها رانندگی یا با ماشین های سنگین کار انجام داد. بهطورکلی فرد باید بعد از خرید دارو،
دستورالعمل، توضیحات و هشدارهای روی جعبه را به دقت مطالعه کند یا از دکتر داروساز مسوول داروخانه، در مورد عوارض جانبی آن سوال کند.
طول درمان با داروهای ضدسرفه معموال حدود یک هفته است اما بعد از رفع سرماخوردگی معموال سرفه تا چند روز باقی میماند.
با این حال اگر بعد از چند روز مصرف دارو، سرفه بهتر نشد یا شدیدتر شد یا اگر سرفه همراه با خلط خونی یا درد قفسه سینه بود،
باید به پزشک مراجعه کرد و از خوددرمانی پرهیز کرد.
منبع: الو دکتر