- پزشک برتر
- شنبه ۱۳ مهر ۹۸
- ۱۰:۲۴
- ۰ نظر
علل خشکی دهان:
اضطراب، غم و نگرانی‌های گوناگون همیشه یار و همراه استرس هستند و یکی از مهم‌ترین علل خشکی دهان استرس است. در شرایطی که روح و روان ما دچار فشار و تنش زیاد باشد بدن عملکرد متفاوتی از خود نشان می‌دهد که یکی از بارزترین آنها خشکی دهان است.
آشنایی با نشانه ها و علل خشکی دهان
خشکی دهان و یا زروستومیا حالت و یا وضعیتی است که در آن دهان‌تان به میزان کافی بزاق ترشح نمی‌کند تا مرطوب و خیس بماند و این موضوع باعث می‌شود دائما درون دهان‌تان احساس خشکی شدیدی داشته باشید. خشکی دهان عارضه‌ی است که با افزایش سن تشدید می‌شود و یا در افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند دیده می‌شود. با این وجود عوامل پنهان دیگری هم در ایجاد این عارضه تاثیرگذار هستند. در ادامه این مطلب با علت‌ها و نشانه‌های این عارضه ناخوشایند آشنا می‌شوید.
علل خشکی دهان کدامند؟
این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که عملکرد غده بزاقی دچار اختلال می‌شود. عوامل مختلفی در ایجاد این اختلال‌ها تاثیرگذارند که در ادامه با بعضی از آنها آشنا می‌شویم.
انواع داروها
مصرف داروهای مختلف شانس ایجاد این عارضه را تا حد زیادی تشدید می‌کند. بسیاری از داروهای بدون نسخه و تجویز پزشک مثل داروهای درمان افسردگی و یا فشارخون می‌توانند عوارض جانبی متفاوتی از جمله خشکی دهان ایجاد کنند.
سن و سال
عملکرد و توانایی طبیعی بدن با افزایش سن دچار تغییر و تحول و حتی دگرگونی می‌شود و موازی با آن استفاده از داروهای مختلف که با بالارفتن سن نیازمند مصرف آنها می‌شویم هم، همگی با هم یکی از تاثیرگذارترین عوامل در ایجاد خشکی دهان در افراد مسن هستند.
آسیب اعصاب
چنانچه صدمه‌ای جدی به ناحیه سر و یا گردن‌تان وارد شده باشد احتمال اینکه دچار آسیب‌دیدگی اعصاب هم شده باشید بسیار زیاد است و یا حتی عمل جراحی خاصی در سر و نواحی اطراف آن داشته‌اید. در هر صورت آسیب دیدگی اعصاب می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در خشکی دهان و عملکرد ناصحیح غده بزاقی باشد.
سیگار کشیدن
ممکن است خود سیگار کشیدن عامل ایجاد خشکی دهان نباشد اما می‌تواند به مقدار زیادی این عارضه را تشدید کند.
استرس یکی از علل خشکی دهان
اضطراب، غم و نگرانی‌های گوناگون همیشه یار و همراه استرس هستند و یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد خشکی در دهان استرس است. در شرایطی که روح و روان ما دچار فشار و تنش زیاد باشد بدن عملکرد متفاوتی از خود نشان می‌دهد که یکی از بارزترین آنها خشکی دهان است.
سلامت بدن
خشکی دهان می‌تواند در سایر مشکلات جسمی هم دیده شود. برای مثال تب و بیماری دیابت هر دو می‌توانند عامل ایجاد کننده این عارضه باشند. خشکی دهان به عنوان عارضه جانبی بسیاری از بیماری‌ها شناخته شده است. بیماری‌هایی مثل ایدز (HIV) و یا آلزایمر. علاوه بر همه این‌ها، خشکی دهان یکی از متداول‌ترین نشانه‌های ابتلا به انواع بیماری‌های تیروئیدی است.
بارداری
در طول بارداری بدن شما دست‌خوش بسیاری از تغییرات مختلف هورمونی می‌شود. در برخی موارد خانم‌های باردار ممکن است مبتلا به دیابت بارداری شوند که این خود عامل خشکی و تورم در ناحیه دهان است.
یکی از علل خشکی دهان ، تنفس از دهان است
تنفس از طریق دهان، مخصوصا در حین خواب یکی از شایع‌ترین علل خشکی دهان است. این اتفاق بیشتر در طول شب هنگامی که شما خواب هستید می‌افتد و اغلب صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوید احساس سوزش در گلو دارید و لب‌های‌تان خشک و ترک خورده می‌شوند.
علایم خشکی دهان
خوب تا به اینجا با بعضی از دلایل متدوال ایجاد خشکی دهان آشنا شدیم و بد نیست با علائم و نشانه‌های همراه با این عارضه هم آشنا شوید.
معمولا خشکی دهان توام با چندین نشانه رایج است. علائمی مثل:
- خشکی همراه با احساس تورم و درد در دهان
- سوزش گلو: خشکی گلو و گرفتگی صدا (خس‌خس گلو)
- عطش و احساس تشنگی: معمولا خشکی دهان و احساس تشنگی همراه با هم هستند. کم آبی بدن یکی از دلایل اصلی خشکی دهان است.
- اشکال در بلعیدن خوراک (دشخواری) و دشواری در صحبت کردن و یا بلعیدن و فروبردن غذا
- کاهش تشخیص طعم و مزه غذا
- خشکی و ترک‌خوردگی لب‌ها
- سفیدی زبان: خشکی دهان باعث رشد باکتری‌های گوناگونی و یا عفونت‌های قارچی در دهان می‌شود و این‌ها خود عامل سفید رنگ شدن زبان هستند.
- رنگ‌پریدگی و یا کم‌رنگ شدن لثه‌ها
- سردردها: خشکی دهان دال بر کم‌آبی بدن است. سردردها هم یکی از عوامل ناشی از بی‌آبی بدن هستند.
- بوی بد دهان: خشکی دهان کمک می‌کند تا انواع باکتری‌ها به راحتی در دهان ما تولید‌مثل و رشد کنند و این موضوع باعث ایجاد بوی بد دهان و تنفس است.
- سرفه‌های خشک و گرفتگی بینی
- خشک شدن گوشه‌های دهان
- زخم (به ویژه در غشای مخاطی)
- خونریزی لثه‌ها و خرابی و پوسیدگی دندان‌‌ها
درمان خانگی خشکی دهان:
هان اولین عضو دستگاه گوارش است، خشکی دهان براثر کاهش ترشح بزاق در دهان ایجاد می‌شود، برای درمان خشکی دهان با دکتر نیم همراه باشید.
خشکی دهان می‌تواند بسیار آزار دهنده باشید زیرا سبب چسبندگی در دهان شما می‌شود.
از عوامل ایجاد خشکی دهان می‌توان به نارسایی غدد بزاقی براثر افزایش سن، کم آبی بدن، استرس، اضطراب، خروپف کردن در هنگام خواب، افسردگی، استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی‌های الکی اشاره نمود.
در دوران بارداری یا شیردهی مادران نیز ممکن است خشکی دهان براثر کم شدن آب بدن و تغییرات هورمونی رخ دهد.
خشکی دهان همچنین می‌تواند براثر مصرف داروهای خاص که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند ایجاد شود مانند برخی آنتی هیستامین‌ها و آرامش بخش‌های عضلانی
از دیگر عوامل خشکی دهان می‌تواند به شیمی درمانی، دیابت، آسیب عصبی و بیماری‌های خود ایمنی اشاره کرد.
از نشانه‌های خشکی دهان می‌توان به احساس سوزش در دهان، بزاق ضخیم یا رشته‌ای (خلط)، تشنگی بیش از حد، آفت در داخل دهان، بوی نامطبوع دهان، از دست دادن قدرت چشایی، ترک لب و مشکل در جویدن، صحبت کردن و قورت دادن اشاره کرد.
برخی افراد خشکی دهان را نیز دهان پنبه‌ای نیز می‌نامند، در اینجا ما چند راه حل رفع خشکی دهان در طب سنتی برای شما آورده ایم.
فلفل قرمز
فلفل قرمز با تحریک غدد بزاقی یک از محبوب‌ترین داروها برای درمان خشکی دهان است، همچنین به تقویت حس چشایی شما نیز کمک می‌کند و باعث می‌شد طعم ترش، شیرین، شور و تلخ را بهتر تشخیص دهید.
- کمی فلفل قرمز را با انگشت خود فشار دهید، سپس انگشت خود را اطراف زبان خود بمالید، برای مدتی ممکن است احساس سوزش کنید اما غدد بزاقی شما تحریک خواهند شد
- همچنین برای درمان خشکی دهان می‌توانید پودر فلفل قرمز را در سوپ، سالا و سایر وعده‌های غذایی خود اضافه کنید
- روش دیگر مصرف کسپول فلفل، برای مشخص کردن دوز مصرفی آن حتماً با یک پزشک مشورت کنید
افزایش مصرف مایعات
کمی آبی یکی از عوامل رایج خشکی دهان است، به همین دلیل، یکی از ابتدایی کارها برای درمان خشکی دهان افزایش مایعات بدن می‌باشد، این عمل به شما کمک می‌کند که بزاق بیشتری تولید کنید و از شر اثرات خشکی دهان خلاص شوید.
- مقداری زیادی آب در طول روز مصرف کنید
- همچنین می‌توانید قطعات کوچک یخ را بمکید
- مصرف سبزیجات تازه و میوها های آبدار مثل آناناس، هندوانه و خیار
- نوشیدن آب میوه و یا آب سبزیجات
- نوشیدن 1 الی 2 لیوان آب نارگیل به صورت روزانه
- نوشیدن چای‌های گیاهی مانند چای سبز، چای بابونه و …
- خوردن غذاهای نرم و آبکی مثل سبزیجات پخته و یا سوپ
- اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار، آب‌های گاز دار و نوشیدنی‌های الکی که سبب کمبود آب در بدن می‌شوند
دانه رازیانه
فلاونوئیدهای موجود در دانه‌های رازیانه جریان ترشح بزاق را تحریک می‌کند، از این رو به درمان خشکی دهان کمک می‌کند.
علاوه بر این، طعم معطر آن سبب از بین رفتن بوی نامطبوع ناشی از خشکی دهان می‌شود.
- روزانه یک مشت دانه رازیانه بجوید
- همچنین برای درمان خشکی دهان در طب سنتی می‌توانید مقادیر مساوی از رازیانه و شنبلیله را باهم مخلوط کنید و در یک تابه بپزید و پس از له کردن آنها مقداری نمک اضافه کنید و نصف قاشق غذاخوری از این مخلوط را بعد از هر وعده غذایی میل کنید.
مالش روغن
مالش روغن یک از روش‌های باستانی برای درمان خشکی دهان در طب سنتی می‌باشد زیرا سبب مرطوب نگه داشتن دهان شما می‌شود و همچنین سبب حفظ سلامت دهان و از بین رفتن بوی نامطبوع دهان خواهد شد.
- یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل یا کنجد را درون دهان خود قرار دهید.
- و به مدت 10 دقیقه درون دهان خود بازی دهید و سپس آن را تف کنید.
- حال دهان خود را با آب گرم شستشو دهید و دهان خود را مسواک بزنید.
- این روش را روزانه پس از خوردن صبحانه برای درمان خشکی دهان تکرار کنید.
آلوئه ورا
آلوئه ورا نیز روشی برای درمان خشکی دهان در طب سنتی می‌باشد زیرا سبب محافظت از بافت‌های حساس دهان می‌شود و حس چشایی را نیز تقویت می‌کند.
- نوشیدن روزانه یک چهارم فنجان آب آلوئه ورا به درمان خشکی دهان کمک بزرگی می‌کند
- همچنین می‌توانید چند بار در روز دهان خود را با آب آلوئه ورا شستشو دهید.
- روش دیگر ژل خالص آلوئه ورا استخراج کنید و مقداری پنبه را به آن آغشته کنید و سپس به دور دهان خود بمالید، سپس چند دقیقه صبر کنید و دهان خود را با آن سرد بشورید، این عمل را 2 الی 3 بار در روز تکرار کنید.
روغن هسته انگور
روغن هسته انگیر نیز یکی از روش دیگر برای درمان خشکی دهان است زیرا دارای خواص مرطوب کنندگی دارد که دهان شما را برای مدت زیادی مرطوب نگه می‌دارد، علاوه بر این ویتامین E بالای آن سبب بهبود آفت دهان شما می‌شود.
- مقداری روغن هسته انگور را دور دهان خود بمالید، این کار را قبل از خواب انجام دهید.
- سپس در هنگام صبح روز بعد دهان خود را با آب گرم سستشو دهید و مسواک بزنید، این کار را هر شب قبل از خواب برای درمان خشکی دهان انجام دهید.
لیمو
آب لیمو سبب تحریک غدد بزاق برای تولید بزاق که می تواند به درمان خشکی دهان شما کمک می‌کند، علاوه بر این خاصیت اسیدی دهان شما را از بین می‌برد که سبب از بین رفتن بوی بد دهان می‌شود.
- مقداری آب لیمو و عسل را به یک لیوان آب اضافه کنید و روزانه از آن بنوشید تا بدن شما هیدراته بماند
- همچنین می‌توانید لیموناد خانگی بنوشید، اما مطمئن شوید که حتماً بدون قند باشد.
- همچنین می‌توانید برای درمان خشکی دهان خود مقداری نمک را بر روی لیمو بپاشید و بر روی زبان خود قرار دهید، این کار به تقویت حس چشاشی شما کمک می‌کند.
هل
هل یکی از روش‌های علم باستانی آیورووا برای درمان خشکی دهان در طب سنتی می‌باشد.
- جویدن دانه‌های هل دهان را مرطوب می‌کند و بوی بدن دهان را از بین می‌برد.
- بعد از هر وعده غذایی یا هر زمان که دهان خشک می‌شود دانه هل بجویید.
- همچنین می‌توانید 1 قاشق غذاخوری پودر هل را به یک لیوان آب جوش اضافه کنید و 10 دقیقه اجازه دهید دم بکشد سپس آن را میل کنید، این عمل را روزی 1 یا 2 بار تکرار کنید.
- همچنین می‌توانید برای درمان خشکی دهان، دهان خود را با چای هل دار ولرم 2 بار در روز شستشو دهید.
زنجبیل
یکی دیگر از روش‌های درمان خشکی دهان زنجبیل است، زنجبیل تأثیر زیادی در تحریک بزاق دارد و همچنین می‌تواند دهان شما را برای مدت زیادی تازه نگه دارد.
- کمی زنجبیل تازه را به آرامی بجویید، این عمل را چندین بار در روز تکرار کنید.
- همچنین می‌توانید برای درمان خشکی دهان روزانه 2 الی 3 فنجان چای زنجبیل و عسل میل کنید.
نکات پایانی
اجتناب از سیگار کشیدن و جویدن تنباکو
همچنین برای کمک به درمان خشکی دهان می‌توانید آدامس‌های بدون شکر یا مکیدن آبنبات های بدون قند بجوید
خوابیدن در اتاقی مرطوب با دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن دهان در طول شب
تنفس از طریق بینی به جای دهان
تاحد توان از مصرف داروهایی مثل دیورتیک ها، آنتی هیستامین ها و ضد انعقاد کنند ها خودداری کنید زیرا سبب خشکی دهان می‌شود
غرغره کردن آب نمک گرم 3 الی 4 بار در روز برای کمک به درمان خشکی دهان
پیشگیری
به منظور پیشگیری از خشکی دهان، باید در صورت امکان از عوامل ایجاد کننده آن دوری کرد. برای مثال، اگر بیماری مربوط به مصرف داروهای خاص است، پزشک می تواند داروهایی که خشکی کمتری را به همراه دارند، برای مصرف شما توصیه کند. سعی کنید به مقدار زیاد از داروهای سرما خوردگی و آنتی هیستامین ها استفاده نکنید. شما همچنین می توانید برای پیشگیری یا مدیریت خشکی دهان اقدامات مشخصی را با توجه به نظر پزشک انجام دهید.
خشکی دهان در کودکان، نوزادان و در حاملگی نیز می تواند بروز کند که موجب بوی بد دهان کودکان می شود، همچنین ممکن است فقط در صبح و یا در شب باشد. این عارضه همچنین در ماه مبارک رمضان و بعد از مسواک زدن نیز ممکن است احساس شود. با درمان و رفع صحیح علت خشکی دهان، اکثر بیماران احساس بهتری پیدا کرده و غذاها را مجدداً به صورت عادی مزه خواهند کرد. با رعایت مناسب بهداشت دهان، افراد مبتلا به خشکی دهان می توانند مشکلات احتمالی دهان و دندان خود را که به این مشکل مربوط هستند، بطور موثر کاهش دهند.